Basic HTML Version
Barış Eğitimi Nedir?
Barış eğitimi çalışmalarının kurucusu Johan Galtung'a göre:
“Barışçıl bir ortamda şiddet bilinci, insan haklarına, bütün
normlara, doğaya ve canlılara saygı, sevgi, eşitlik ve paylaşım
olmalıdır” (Galtung 2008). Yine Galtung’a göre: "Barış, sadece
savaşın yokluğu değil, kişilerin öncelikle kendileriyle barışık
olmalarından başlayarak tüm çevreleriyle olumlu ilişki
kurabilme sanatıdır." (Galtung 2004). Galtung’un görüşüne
göre barış eğitimi: temelde empati duymayı ve anlaşma-
zlıklara şiddet içermeyen, yaratıcı çözümler bulabilmek için
gereken becerileri öğretir.
Barış eğitiminin hede : empati kurmabilme, ön yargıların,
korkuların farkında olabilme, kendimizi tanıyabilmedir.
Eleştirel düşünme, sorgulama, empati ile dinleme ve şiddetsiz
iletişim kurabilme, öfke yönetimi ve çoklu kimliğimizin farkına
varabilmeyi içerir. Ayrıca atılgan davranabilme (kendini
güvenli bir şekilde ifade edebilmek) ve a edebilmek gibi
becerilerin bireyde geliştirilmesidir. Eğitim modelimiz, ‘İlişki –
iletişim’ temelli, insan haklarının dikkate alındığı, demokratik
öğrenme ortamlarının inşa edilmesine fırsat tanıyan barışçıl
eğitim modelidir.
Barış Eğitimi: Kuramsal Çerçevesi ve Kökenleri
Geniş bir kuramsal çerçeveye sahip olan barış eğitiminin
güncel tanımı: “Değişimi kolaylaştırma yaklaşımları”’dır. (Bajaj
ve Chiu, 2009, ss. 441-455). Konu uzmanı Reardon’a göre barış
eğitiminin temel pedagojik yaklaşımı: ”Öğrenme sürecinde
birbirileriyle etkileşerek barış kültürünün gelişmesine elverişli
bilinç, tutum ve becerilerini bireylere kazandırmaktır”
(Reardon, 1999, s. 17). Mevcut süregelen uygulamalarda,
ekolojik farkındalık, geniş toplumsal - kültürel bakış açıları
oluşturma, küresel paydaşlık, etkili sorun yönetimi, toplumsal
cinsiyetçiliğe karşı duyarlılık gibi hede eri olan, özünde insan
hakları ve demokratik vatandaşlık amaçlı farklı alanların kesiştiği
barış eğitim modelleri bulunmaktadır. Burada sunulan modelde
ise yukardaki alanları dikkate alarak deneysel oyun ve sanat
ile barış farkındalığı ve sorunları şiddetsiz yolla dönüştürme
yaklaşımları üzerinde durulmuştur.
Barışı geliştirme ve şiddetle baş etme konularında mevcut
eğitim modellerinde belirli toplumsal yaklaşımların varlığı
fark edilebilir: Bunlar:- 1. Barışı Muhafaza Etme; 2. Barışı
Sağlama; ve 3. Barışı Yapılandırma olarak sıralanabilir. Bu
yaklaşımlara tek tek baktığımızda, uzman görüşüne göre –
‘Barışı Muhafaza Etme‘- yaklaşımının şiddeti kontrol altında
tutma ve otoriteye sorgusuz destek yaklaşımı olduğu görülür.
Bu yaklaşım, sıkı disiplin ve ceza sistemleriyle huzuru sağlamayı
amaçlar. Alanda yapılan araştırmalara göre bu yaklaşımın
uzun vadede okul içi şiddeti azaltmayan bir yaklaşım olduğu
görülmüştür.
İkinci yaklaşım ise suçlama ve ceza yerine çatışma çözme,
yönetme, müzakere ve diyalog alanı yaratma yollarıyla ‘Barışı
Sağlama’ yaklaşımıdır. (Örn. öğrenci komisyonları, akran
arabuluculuk sistemi ile). Kurum veya topluluk bütününde
tutarlı biçimde uygulama gerektiren bir yaklaşımdır. ‘Barışı
Yapılandırma’ yaklaşımı ise, çalışılan ortamda demokratik alanı
kapsayıcı biçimde yaygınlaştıran, haksızlıkları ve katılımcılığa
engel olan unsurları gözeten, sürece odaklı, onarıcı ve diyalog
esaslı bir yaklaşımdır. (Vartanyan, 2012, s. 87)
Farklı toplumlarda ve hedef kitlelerine yönelik uygulanan
barış eğitim modellerinden güncel olanların en önemli ortak
noktası: sosyal-duygusal becerileri geliştirmeye yönelik
uygulamalara öncelik vermeleridir. Araştırmalara göre Barış
Eğitiminde ortak hedef: ”Bireylerin, çevresi ile olumlu
etkileşim geliştirecek sosyal ve duygusal beceriler ile donatıl-
ması” olarak görülmektedir (Andersson, Hing ve Messina,
2011, s.5). Bireylerarası beceri gelişimi yaklaşımının barış
eğitim modellerinin tasarımında iki maddede nasıl ele
alındığı görülebilir:
1. Gelişimsel yaklaşım; 2. Vatandaşlığa
Hazırlık.
1. Gelişimsel yaklaşım:
”Yaşanan olaylar ve sorunların karşısında
bireylerin duyguları, düşünceleri, tutum, hak ve sorumlulukların
ifade edilmesi; karşıdakilerin davranışlarına saygı yaklaşımı,
iletişim becerileri ile yaşanan sorunlara anlık çözümlerin
aranması; önleyici davranışların pekiştirilmesini içermektedir”
(Andersson, Hinge ve Messina, 2011; Caballo, 1987).
2.Vatandaşlığa hazırlık:
”Karmaşık yapısıyla demokratik toplumda
gençlerin yer alması ve katkıda bulunmasına yönelik hazırlık
çalışmalarıdır” (Zwaans, van der Veen, Volman, ten Dam, 2008,
ss. 2118–2131). Grup içerisinde birlikte hareket etme,
farklılıklara karşı olumlu tutum geliştirme gibi davranışlara
odaklanır.
‘Demokratik yurttaş’ kimdir?
“Eleştirel boyutta özdeğerlendirme (yansıtma) yapabilmek
gelişmiş sosyal becerilerinin en önemli göstergelerinden
biridir” (Zwaans v.d., 2008). İki yaklaşımın ortak ögeleri topluma
katılım, katkı, eleştirel düşünme ve özeleştiri becerileri
geliştirme olduğu görülmektedir. Her aşamasında yansıtma
yöntemlerinin yaşa uyumlu olarak uygulanması güncel
programların en önemli yönlerinden biri kabul edilmektedir.
”Sosyal becerileri gelişmiş olan birey, topluma katkıda bulun-
abilme yeterliliğine erişmiş olanıdır” (ten Dam ve Volman,
2003).
‘Geleceğin öğretmeni’, öncelikle ‘demokratik insan’ olarak,
kendi hak ve sorumluluklarını bilen, katılımcıdir. Çocuk haklarını
bilen ve insan onuruna saygılı biridir. Ayrımcılık yapmadan
insanlara eşit davranan, söz hakkı veren ve saygıyla dinleyen
biri olmalıdır. Ayrıca eleştirel düşünce kapasitesi gelişmiş ve
anlaşmazlıklara şiddetsiz çözümler üretebilen bir kişidir.
Gelecekteki eğitim nasıl olmalıdır? Dijital çağda çocuklarımızı
sadece bilgiyle donatan bir eğitim yerine öğrenen kişinin
eleştirel düşünce ve sorgulama becerilerini geliştirerek doğru
bilgiyi seçebilmesini kolaylaştırmaktır.
‘Barış eğitimi nasıl yapılandırmalı?
”Çalışılan ortamda demokratik alanı kapsayıcı biçimde yaygın-
laştıran, haksızlıkları ve katılımcılığa engel olan unsurları
gözeten, sürece odaklı, onarıcı, diyalog esaslı yaklaşımlar
yoluyla” yapılandırılır (Verwood, 2010, ss. 285-288).
Eğitim programımız, erken eğitimden başlayarak barışı inşa
etme, İnsan Hakları / Demokratik Yurttaşlık Eğitimine (İHE/DE)
alt yapı çerçevesini oluşturma amacıyla tasarlanmıştır. Program
evrensel IHE/DE amaçları doğrultusunda uygun öğrenme
ortamlarının ve bireylerarası ilişkilerinin inşa edilmesine yönelik
geliştirilen farklı oyun ve sanat deneyimlerini içermektedir.
Makale
20